ไม้บกหรือเรียกกันในภาษากลางว่า ไม้กระบก หรือจะบก ไม้บกชาวบ้านจะไม่ตัดมาทำเสาเรือนหรือเลื่อยแปรรูปเป็นส่วนประกอบของเรือน เหตุผลทางความเชื่อที่ไม่นิยมใช้ไม้บกเพื่อการก่อสร้าง คำว่า บก ในภาคอีสาน หมายถึง ขาดหรือลดลง� ถ้านำไปทำบ้านเรือนจะทำให้คนในบ้านนั้นขาดแคลน ยากจนจึงไม่ควรนำมาใช้ประโยชน์ สำหรับเหตุผลในทางวิทยาศาสตร์ ไม้กระบก เป็นไม้แข็ง เลื่อยยาก ในเนื้อไม้มีทราย (Silica) ทำให้กินใบเลื่อย นอกจากนี้ผลของไม้กระบกเป็นอาหารของสัตว์เลี้ยงประเภท วัว ควายคนโบราณจึงสงวนรักษาไว้ด้วยความเชื่อ แต่ปัจจุบันมีไม้ให้เลือกใช้น้อยลง ชาวบ้านหลายแห่งจึงแก้เคล็ดในการนำไม้กระบกมาใช้ประโยชน์ด้วยการเปลี่ยนชื่อจากไม้กระบก เป็นไม้เต็ม ซึ่งความหมายว่า มีอยู่อย่างอุดมสมบูรณ์ หลายแห่งพอเปลี่ยนชื่อ จากไม้บกเป็นไม้เต็ม ก็นำมาใช้ประโยชน์ได้ทันที

�

ต้นและลูกไม้บก

ไม้บากหรือภาษากลางเรียกว่า ไม้กระบาก ไม้บาก มีลำต้นสูงใหญ่ใกล้เคียงกับไม้ยางนา กระจายอยู่ทั่วไปในบริเวณที่ราบของภาคอีสานหรือบริเวณที่เป็นป่าเบญจพรรณชื้นหรือป่าดิบแล้ง� ในอดีต ไม้บากเป็นไม้คะลำ เนื่องจากชื่อคำว่า บาก หมายถึง ยากลำบาก ถ้านำไปสร้างบ้านเรือนแล้ว คนอยู่ในบ้านจะพบแต่ความลำบาก จึงไม่นิยมใช้ทำบ้านเรือน สำหรับเหตุผลทางวิทยาศาสตร์ ไม้บาก เป็นไม้เนื้ออ่อน ผุง่ายไม่ทนแดดทนฝน เมื่อเลื่อยไปทำบ้านเรือน� ไม้จะไม่คงทนอาจเกิดอันตรายต่อคนอยู่ เหตุผลอีกประการหนึ่งคือไม้บากที่โค่นล้มลงแล้วเมื่อทิ้งไว้ให้ผุตามธรรมชาติจะมีเห็ดขอนเกิดขึ้น กระบากต้นใหญ่ ๆ เมื่อเกิดเห็ดขอนจะเกิดขึ้นทั้งต้นจนต้องนำกระสอบมาใส่แบกกลับบ้าน ปัจจุบันยังไม่มีการเปลี่ยนชื่อไม้กระบากเพื่อแก้คะลำ อาจเป็นเพราะไม้บากหายากขึ้นทุกวัน จนไม่มีให้ตัดอีกต่อไป

ไม้ยูงหรือภาษากลางเรียกว่า ไม้พะยูง ที่กำลังมีชื่อเสียงเป็นที่ต้องการของเศรษฐีในต่างประเทศที่นำไม้ยูงไปแปรรูปเป็นวัตถุมงคลต่าง ๆ ไม้ยูงเป็นไม้คะลำของอีสานมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ชาวบ้านทั่วไปจะไม่นำเอาไม้ยูงเข้าบ้าน ยกเว้นแปรรูปเป็นโต๊ะหมู่บูชา เราจะเห็นไม้ยูงเฉพาะในวัดและเสารั้วเนื่องจากเป็นไม้แข็ง ทนทานต่อสภาพภูมิอากาศผุยากเหมาะสำหรับทำรั้ว แต่ปัจจุบันรั้วไม้ยูงได้ย้ายไปอยู่ต่างประเทศหมดแล้ว ไม้ยูงเป็นไม้สูงส่งไม่เหมาะกับคนธรรมดาทั่วไป ข้อนี้เป็นความเชื่อของคนอีสาน เหตุผลทางวิทยาศาสตร์ คือ ไม้พะยูงเป็นไม้ที่แข็งมาก หากไม่มีอุปกรณ์เครื่องมือในการแปรรูปที่เหมาะสมแล้วจะแปรรูปไม้พะยูงได้ยากและใช้เวลามากผู้ผลิตต้องใช้เวลาและมีฝีมือสูง ผลงานที่ได้จึงสมควรมอบให้เป็นสมบัติของวัดมากกว่าเป็นของส่วนตัว

ไม้แคนหรือภาษากลางเรียกว่าไม้ตะเคียนทอง ชาวบ้านจะไม่เลื่อยไม้แคนมาทำพื้นบ้านหรือบันได เพราะถือว่า ไม้แคนมีนางไม้สิงอยู่ส่วนใหญ่จะแปรรูปมาทำเป็นฝาบ้าน ถ้าบ้านใครมีฝาบ้านทำด้วยไม้แคน ถือว่ามีฐานะร่ำรวยกว่าคนอื่นในหมู่บ้าน เหตุผลทางวิทยาศาสตร์ก็คือ ไม้แคน เป็นไม้ที่เหนียวคงทน เหมาะสำหรับการทำเรือโดยเฉพาะเรือที่ใช้ในลำน้ำขนาดใหญ่ จึงต้องสงวนไม้แคนไว้เพื่อวัตถุประสงค์ดังกล่าวนี้ เรือแข่งดัง ๆ ทำจากไม้แคน ปัจจุบันไม้แคนขนาดใหญ่หายากมาก

ไม้ไฮหรือชื่อภาษากลางเรียกว่า ไม้ไทร ชาวบ้านจะไม่ตัดไม้ไฮมาทำบ้านเรือน เนื่องจาก ชื่อว่า ไฮ หมายถึง จัญไร ไม่ดีสำหรับเหตุผลทางวิทยาศาสตร์ก็ถือว่าไม้ไทรเป็นไม้เนื้ออ่อนไม่มีแก่น เมื่อโตขึ้นต้องอาศัยโอบไม้ชนิดอื่นเพื่อทำให้ลำต้นสูง รับแสงอาทิตย์ด้านบน เนื้อไม้มีเฉพาะในช่วงอายุน้อยใช้ประโยชน์ไม่ได้มาก ผลของไทรเป็นอาหารของสัตว์ป่าจำพวก นก กระรอก กระแต บ่าง ทำให้ป่ามีความเคลื่อนไหว มีชีวิตชีวา คนโบราณจึงได้สงวนรักษาเอาไว้

Last updated: 2012-09-23 10:24:34