[5008]
ตีนนก ( Vitex pinnata)
VERBENACEAE
ตีนนก(ภาคกลาง,ภาคเหนือ),กะพุน,ตะพรุน(จันทบุรี),กานน,สมอกานน(ราชบุรี,ประจวบคีรีขันธ์), กาสามปีก(ภาคเหนือ),ไข่เน่า(นครราชสีมา,ลพบุรี),โคนสมอ(ภาคตะวันออก),ตะพุน,ตะพุนทอง,ตะพุ่ม,สะพุนทอง(ตราด), นน,สมอตีนเป็ด(ภาคใต้),นนเด็น(ปัตตานี),เน่า(ลพบุรี),ลือแม(มลายู
ท้องที่ที่ขึ้น
ขึ้นประปรายอยู่ตามป่าโปร่ง ป่าเบญจพรรณ และป่าแดงตอนชื้นๆทั่วไป
ลักษณะทั่วไป
เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงประมาณ ๑๐-๒๐ เมตร เรือนยอดเป็นทรงพุ่มกลมกว้างๆ ค่อนข้างทึบ โคนต้นมักเป็นพูพอนต่ำๆ เปลือกแตกเป็นร่องเล็กๆ หรือเป็นสะเก็ดสีเทา เปลือกในสีเหลือง ใบเป็นใบประกอบ ปกติมีใบย่อย ๓ หรือบางทีมี ๔-๕ ใบ รูปรี ขนาด ๗ x ๒๐ ซม. ปลายและโคนแหลม ทั้งสองด้านมีขนเล็กน้อย ตามเส้นใบมีขนมาก ช่อดอกกว้าง ๗-๑๒ ซม. ผลโตเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๕ มม.
ลักษณะเนื้อไม้
สีน้ำตาลแกมเหลือง เสี้ยนสน เนื้อละเอียด และสม่ำเสมอ แข็ง แข็งแรง เหนียว และทนทาน เลื่อย ผ่า ไสกบ ตบแต่งยาก ขัดชักเงาได้ดี
ความถ่วงจำเพาะ
ประมาณ ๑.๑๖
สกายสมบัติ
กลสมบัติ
เนื้อไม้มี ความแข็ง ประมาณ ๑,๐๖๖ กก. ความแข็งแรง ประมาณ ๑,๖๒๙ กก. / ตร.ซม. ความดื้อ ประมาณ ๑๔๖,๗๐๐ กก. / ตร.ซม. ความเหนียว ประมาณ ๓.๘๓ กก.-ม.
เคมีสมบัติ
ความทนทานตามธรรมชาติ
ตั้งแต่ ๗.๕-๑๗.๕ ปี เฉลี่ยประมาณ ๑๑.๗ ปี
การอาบน้ำยาไม้
ไม่สามารถอาบน้ำยาด้วยวิธีการตามปกติได้ (ชั้นที่ ๖)
ประโยชน์
ไม้ ใช้ทำไม้หมอนรองรางรถไฟ หลักเข็ม เสา กระดานพื้น รอด ตง ขื่อ เครื่องบน ของอาคารบ้านเรือนแจว พาย กรรเชียง ทำไถ ไม้นวดข้าว ครก สาก กระเดื่อง ลูกหีบ เพลาเกวียนและส่วนประกอบต่างๆ ทำหูก กระสวย กั้นบ่อน้ำ ร่องน้ำ และกังกันน้ำ ฟันสีข้าว พานท้ายและรางปืน ประโยชน์ทางยา ใช้แก้ปัสสาวะดำ หรือปัสสาวะเป็นเลือด